Οι αρχαίοι Έλληνες υποστήριζαν ότι ένας υγιής νους βρίσκεται πάντα μέσα σε ένα υγιές σώμα. Σαφώς, όμως, συμβαίνει και το αντίστροφο. Πολυάριθμες, δηλαδή, μελέτες αποκαλύπτουν πως το ευ ζην επηρεάζεται άμεσα από την ψυχική διάθεση του ανθρώπου.

Η αμφίδρομη επιρροή ανάμεσα στο σώμα και το πνεύμα είναι πλέον αποδεκτή σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θεωρείται φυσιολογική και δεδομένη η κατάπτωση του σώματος αν το πνεύμα νοσεί. Για του λόγου το αληθές, η λέξη «στρες» συναντάται ολοένα και συχνότερα στους καταλόγους Προληπτικής Ιατρικής για πολλές ασθένειες.

Το στρες είναι ένας φυσιολογικός μηχανισμός άμυνας του οργανισμού. Είναι απαραίτητο για την επιβίωση του ανθρώπου, καθώς επιτρέπει την άμεση αντίδρασή του σε περιπτώσεις επικείμενου κινδύνου. Οι ορμόνες του στρες, όπως η αδρεναλίνη, θέτουν σε συναγερμό τα συστήματα του οργανισμού που μπορούν έτσι να βρίσκονται σε εγρήγορση και να ανταπεξέρχονται καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Άλλωστε, το στρες είναι αυτό που κατέστησε δυνατή την επιβίωση του ανθρώπινου είδους από τον καιρό που πρωτοεμφανίστηκε, καθώς του επέτρεπε να αντιμετωπίζει κάθε μορφής απειλές για την επιβίωσή του.

Ωστόσο, το στρες μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα υγείας στις περιπτώσεις που διαρκεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς να υποχωρεί. Δυστυχώς, στους σύγχρονους ρυθμούς ζωής το άγχος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των περισσότερων ανθρώπων. Υπολογίζεται ότι ένα 10% περίπου στο γενικό πληθυσμό συμβουλεύεται κάποια στιγμή γιατρό γιατί αισθάνεται άγχος, ένταση ή ανησυχία. Επίσης, εκτιμάται ότι ένα ποσοστό 2 - 4 % του γενικού πληθυσμού έχει παρουσιάσει κάποια στιγμή της ζωής του αγχώδη διαταραχή. Επομένως, εύκολα αντλείται το συμπέρασμα πως οι αγχώδεις διαταραχές, οι διαταραχές δηλαδή που σχετίζονται με το άγχος, θεωρούνται οι πιο συχνά ανευρισκόμενες διαταραχές στο γενικό πληθυσμό.

Τα πολλαπλά σημεία - συμπτώματα που συνοδεύουν μία αγχώδη κατάσταση συνοψίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν τα συναισθηματικά ή ψυχοσωματικά συμπτώματα του άγχους, όπως ανησυχία, εκνευρισμός, δυσφορία, ταραχή, υπερένταση, στενοχώρια, αναστάτωση, αγωνία, νευρικότητα ή προαίσθημα αναμονής ενός δυσάρεστου γεγονότος.

Από την άλλη πλευρά, εξίσου ποικίλα είναι και τα σωματικά συμπτώματα που συνοδεύουν ένα παθολογικό άγχος, όπως ταχυπαλμίες, τρεμούλα, πονοκέφαλος, πόνος ή πλάκωμα, κόμπος στο λαιμό, δύσπνοια, εξάψεις ή κρυάδες και ρίγη, κοντανάσεμα, ναυτία και ζαλάδες, τάση για λιποθυμία, μούδιασμα, ξηροστομία, διάρροια ή συχνουρία.

Η σχέση πόνου και στρες έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών ερευνητικών εργασιών τα τελευταία χρόνια. Πιστεύεται, μάλιστα, ότι η κατανόηση της σχέσης μεταξύ των δύο καταστάσεων θα οδηγήσει σε νέες θεραπείες κατά του πόνου.

Σύντομο, οξύ στρες και ανακούφιση

Το σύντομο, οξύ στρες έχει ισχυρές αναλγητικές δράσεις. Όταν ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιληφθεί ότι το άτομο βρίσκεται ενώπιον ενός μεγάλου κινδύνου, απελευθερώνει σειρά χημικών παραγόντων που έχουν στόχο να απαλύνουν γρήγορα τον πόνο. Ο συγκεκριμένος μηχανισμός αναλγησίας που αναπτύσσεται από το στρες απεικονίζεται ανάγλυφα στην περίπτωση ενός στρατιώτη στον πόλεμο ή κάποιου που τραυματίζεται ενώ καταδιώκεται και εστιάζει περισσότερο στην επιβίωσή του παρά στον πόνο που βιώνει.

Οι ουσίες που συνθέτει και απελευθερώνει ο εγκέφαλος κατά την διάρκεια του στρες είναι ανάλογες με τις γνωστές εθιστικές ουσίες της οικογένειας των οπιοειδών που απαγορεύονται. Οι συγκεκριμένες ουσίες, εκτός από την καταστολή του πόνου, απελευθερώνουν ταυτόχρονα και την ντοπαμίνη που ενεργοποιεί τα νευρικά κυκλώματα στον εγκέφαλο που προκαλούν ευχαρίστηση.

Επιπρόσθετα, ερευνητές ανακάλυψαν ότι το στρες προκαλεί την απελευθέρωση στον εγκέφαλο ουσιών που προσομοιάζουν με τη μαριχουάνα, αποκαλούνται «κανναβινοειδείς» και είναι ιδιαίτερα ισχυρές στην καταστολή του πόνου.

Χρόνιο στρες, χρόνιος πόνος

Στο χρόνιο στρες τα πράγματα εξελίσσονται διαφορετικά. Ενώ ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ικανός να καταστέλλει τον πόνο στο σύντομο, οξύ στρες, δεν τα καταφέρνει εξίσου καλά στις περιπτώσεις μακροχρόνιου στρες. Δεν είναι, δηλαδή, σε θέση να απελευθερώνει συνεχώς οπιοειδή και οι δυνατότητές του εξαντλούνται. Ταυτόχρονα δε, το χρόνιο στρες βλάπτει την ικανότητα του εγκεφάλου να παράγει ντοπαμίνη, συνεπώς δημιουργεί τις προϋποθέσεις εγκατάστασης χρόνιου πόνου.

Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, οι βλάβες που υφίσταται το σύστημα της ντοπαμίνης λόγω στρες οριοθετούν την έναρξη ινομυαλγίας. Πρόκειται για μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από μεγάλη ευαισθησία στον πόνο, με συχνή εκδήλωση ανεξήγητων πόνων σε διάφορα σημεία του σώματος. Η ινομυαλγία φαίνεται ότι σε πολλούς ασθενείς σχετίζεται με ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα κορτιζόνης στον οργανισμό. Η απουσία ικανοποιητικών συγκεντρώσεων κορτιζόνης μπορεί να είναι ένδειξη ότι ο οργανισμός δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στο στρες, καθώς δε συμβάλλει αποφασιστικά κατά του πόνου.

Αντιμετωπίστε το άγχος

Παρά το γεγονός ότι το άγχος είναι πάντα πολύ δυσάρεστο, σπανίως είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Συνεπώς, κάθε άνθρωπος μπορεί να θέσει σε λειτουργία τις τακτικές αντιμετώπισης του άγχους που προτιμά και έχει διαπιστώσει ότι είναι αποτελεσματικές σε αυτόν.

Ένας πολύ χρήσιμος τρόπος αντιμετώπισης του άγχους είναι ο έλεγχος της αναπνοής. Το επίπεδο της έντασης του ανθρώπου καθρεφτίζεται στον τρόπο που αναπνέει. Όταν είναι ήρεμος και ευχαριστημένος, η αναπνοή του είναι αργή και ρυθμική, ενώ όταν είναι σε ένταση, η αναπνοή του είναι γρήγορη και ρηχή. Αυτή η αγχώδης αναπνοή μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα, όπως τρόμο, ζάλη ή μούδιασμα που μπορούν να αντιμετωπιστούν διορθώνοντας το ρυθμό αναπνοής.

Μία αποτελεσματική άσκηση ελέγχου της αναπνοής είναι η παρακάτω:

  • Ακουμπήστε τα χέρια σας στο πάνω μέρος του στήθους και εισπνεύστε αργά, ώστε το συγκεκριμένο μέρος του στήθους να σηκωθεί ελαφρά. Εκπνεύστε και βεβαιωθείτε ότι έχει βγει όλος ο αέρας. Επαναλάβετε την άσκηση μέχρι δέκα φορές. Αφήστε τα χέρια σας να ακουμπούν απαλά στο πάνω μέρος του στήθους για να νιώθετε το ρυθμικό σήκωμα του πάνω μέρους του θώρακα.
  • Μετά, ακουμπήστε τα χέρια σας στην κοιλιά σας. Εισπνεύστε αργά και θα νιώσετε τα χέρια σας να ωθούνται προς τα πάνω. Με την εκπνοή θα πρέπει να νιώσετε την κοιλιά σας να γίνεται επίπεδη και τα χέρια σας να επανέρχονται στην αρχική τους θέση. Επαναλάβετε την άσκηση πέντε με δέκα φορές.

Μία δεύτερη χρήσιμη και αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης του άγχους είναι η χαλάρωση. Υπάρχουν πολλές τεχνικές χαλάρωσης. Η πιο γνωστή είναι η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση. Παρά το γεγονός ότι είναι καλύτερο να διδαχθείτε τη μέθοδο από κάποιον ειδικό, μπορείτε να προσπαθήσετε και μόνοι σας τα βασικά βήματα:

Ξαπλώστε στο κρεβάτι όσο μπορείτε πιο αναπαυτικά. Σιγά - σιγά τεντώστε κάθε μυϊκή ομάδα, μετρώντας ως το πέντε. Ξεκινήστε με τους ώμους σας, συνεχίστε με το σβέρκο, το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια, την κοιλιά και την πλάτη. Κατόπιν, χαλαρώστε την κάθε μυϊκή ομάδα με την ίδια σειρά, μετρώντας πάλι ως το πέντε. Επαναλάβετε την άσκηση για όποιους μύες νιώθετε σφιγμένους ή πονεμένους, μέχρις ότου τους αισθάνεστε όλους χαλαρούς.

Χαμογελάτε, είναι ...; υγιεινό!

Καταλυτικό ρόλο στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού και τη μείωση του στρες παίζει το γέλιο. Τα άτομα που γελούν εύκολα και έχουν αναπτυγμένη την αίσθηση του χιούμορ διατρέχουν αποδεδειγμένα χαμηλότερο κίνδυνο αντιμετώπισης καρδιακών επεισοδίων σε σχέση με εκείνους που είναι ευερέθιστοι και θυμώνουν εύκολα.

Ακόμη πιο εντυπωσιακή, ωστόσο, είναι η διαπίστωση πως ακόμη και η αναμονή ενός ευχάριστου γεγονότος είναι σε θέση να επιφέρει αλλαγές στο μεταβολισμό του οργανισμού οι οποίες είναι ευεργετικές για διάφορα όργανα του σώματος και τα αιμοφόρα αγγεία.

Οι ορμονικές αλλαγές που επέρχονται ακόμη και από την προσδοκία για το γέλιο μελετήθηκαν σε 16 εθελοντές άντρες, σε έρευνα που διεξήχθη από επιστήμονες του πανεπιστημίου Irwin της Καλιφόρνια. Στο αίμα των εθελοντών μετρήθηκαν ορμόνες όταν οι συγκεκριμένοι άντρες περίμεναν από τρεις ημέρες πριν να δουν ένα ευχάριστο γεγονός που αναμενόταν ότι θα τους προκαλούσε γέλιο.

Οι μετρήσεις έδειξαν:

  • Πτώση κατά 39% των επιπέδων της κορτιζόνης στο αίμα, η οποία σχετίζεται με το στρες.
  • Πτώση κατά 70% της αδρεναλίνης, η οποία είναι η κατ'; εξοχήν ορμόνη του στρες.
  • Αύξηση κατά 27% της ενδορφίνης, η οποία παράγεται από τον οργανισμό, είναι ανάλογη της μορφίνης και προκαλεί ευεξία.
  • Αύξηση κατά 87% της αυξητικής ορμόνης, η οποία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Συνεπώς, είναι πολύ σημαντική και άκρως απαραίτητη η καθημερινή δόση γέλιου στη ζωή του ανθρώπου. Και παρά το γεγονός ότι οι γιατροί δεν μπορούν να χορηγούν στους ασθενείς τους συνταγή για γέλιο, θα ήταν πολύ χρήσιμο αν τους εξηγούσαν πόσο σημαντικό είναι να επιδιώκουν να κάνουν δραστηριότητες που να τους προσφέρουν άφθονη διασκέδαση.

Σπύρος Νίκας, Ειδικευόμενος Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ιωαννίνων


Πηγή:inomyalgia.pblogs.gr