Το Σεπτέμβριο του 2003, το παραπάνω κείμενο έκανε το γύρο του Internet, δημοσιεύτηκε σε εφημερίδες και περιοδικά και προκάλεσε γενικά αίσθηση. Σύμφωνα με μια υποτιθέμενη έρευνα που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, ο ανθρώπινος εγκέφαλος αναγνωρίζει τις λέξεις συνολικά - σαν εικόνες - και όχι το κάθε γράμμα χωριστά. Επομένως, αν το πρώτο και το τελευταίο γράμμα βρίσκονται στη σωστή θέση, τα υπόλοιπα γράμματα μπορούν να είναι «μπερδεμένα» και παρ' όλ' αυτά να διαβάζουμε δίχως κανένα πρόβλημα.
Ο Matt Davis, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στο Τμήμα Γνώσης και Επιστημών Εγκεφάλου (Cognition and Brain Sciences Unit), μέλος ερευνητικής ιατρικής ομάδας που ασχολείται με την επεξεργασία της γλώσσας απ' τον εγκέφαλο, έχει διαφορετική άποψη.
Κατ' αρχήν, διαψεύδει το συμπέρασμα που καταδεικνύεται στο κείμενο που προωθήθηκε κυρίως μέσω chain mails στο Internet. Το Κέιμπριτζ δεν κατέληξε ποτέ σε κάποιο τέτοιο συμπέρασμα κι όλο αυτό πρόκειται για μια φάρσα που διογκώθηκε απ' το διαδίκτυο κι απ' τα μέσα ενημέρωσης που το αναπαρήγαγαν. Μάλιστα, αρχικά το κείμενο δεν ανέφερε το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, αλλά ένα «βρετανικό πανεπιστήμιο». Το Κέιμπριτζ «προστέθηκε» αργότερα, έπειτα από ένα σχόλιο ενός νευροφυσιολόγου του Κέιμπριτζ, σχετικά με το εν λόγω κείμενο, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "The Times".
Ο Davis παρουσιάζει διάφορα στοιχεία που δείχνουν τις αλήθειες που ενυπάρχουν σ' αυτό το meme (όπως το αποκαλεί), αλλά και το σφάλμα στο συνολικό συμπέρασμα. Ισχυρίζεται πως το κείμενο είναι κατάλληλα «κατασκευασμένο» ώστε να προκαλεί την εντύπωση που έχει σαν πρόθεση να αναδείξει.
Ένα σημαντικό στοιχείο που εντοπίζει ο Davis είναι ότι δεν αρκούν το πρώτο και τελευταίο γράμμα για να αντιληφθεί κανείς μια λέξη, ειδικά όταν τα γράμματα που την αποτελούν μπορούν να σχηματίσουν πολλές διαφορετικές λέξεις με αναγραμματισμό. Για παράδειγμα, η λέξη "points" μπορεί να γίνει "pitons" (καρφιά ορειβασίας), "points" (σημεία), "pintos" (διάστικτοι / παρδαλά άλογα ή πόνυ). Γι' αυτό και ο συντάκτης του κειμένου έχει προσέξει να μην συμπεριλάβει λέξεις που - μεταθέτοντας τη σειρά των γραμμάτων - δημιουργούν άλλες, με διαφορετική έννοια.
Επιπλέον, το κείμενο περιέχει πολλές λέξεις που παραμένουν ίδιες - εφόσον έχουν ένα, δύο ή τρία γράμματα - κι επομένως είναι πιο εύκολο να κατανοήσεις το νόημά του (συνολικά, 31 απ' τις 69 λέξεις είναι απαράλλακτες). Ακόμη κι οι λέξεις των τεσσάρων γραμμάτων είναι πολύ εύκολο να γίνουν αντιληπτές, εφόσον ουσιαστικά γίνεται μόνο μια μετάθεση.
Επίσης, λέξεις όπως "the", "be", "and", "you" κτλ., οι οποίες παραμένουν ως έχουν, ενισχύουν την ευκολία ανάγνωσης, διότι οι συγκεκριμένες λέξεις είναι «λειτουργικές» και διευκολύνουν τον αναγνώστη να καταλάβει ποια πιθανή λέξη βρίσκεται στη συνέχεια, εφόσον δεν διαταράσσεται ιδιαίτερα η γραμματική δομή του κειμένου.
Εκτός των μικρών λέξεων που χρησιμοποιούνται κυρίως - και, άρα, κάνουν την ανάγνωση ευκολότερη - οι μεταθέσεις των γραμμάτων είναι «κοντινές» κι αυτό βοηθά περισσότερο στην ανάγνωση. Π.χ. το "problem" γίνεται "porbelm" και όχι "pbleorm". Αντίστοιχα, στον τίτλο του άρθρου έχει χρησιμοποιηθεί η «μακρινή μετάθεση», γι' αυτό και είναι δυσκολότερο να αναγνωσθεί (ειδικά η λέξη «εγκέφαλος»).
Επιπλέον, το κείμενο θεωρείται αρκετά προβλέψιμο κι αυτός είναι ακόμη ένας λόγος για να είναι ευκολοδιάβαστο. Ο Davis λέει πως η προβλεψιμότητα (μέσω των συμφραζομένων) ενός κειμένου βοηθά αποδεδειγμένα στην ορθή κατανόησή του σε καταστάσεις θορύβου ή παραμορφωμένου ήχου. Το ίδιο - υποθέτει - μπορεί κάλλιστα να συμβαίνει και σ' αυτή την περίπτωση.
Ο Keith Rayner, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια δήλωσε πως υπάρχει κάποια αλήθεια στο e-mail, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει κι ένα «κόστος». Σε έρευνα που πραγματοποίησε με συναδέλφους του, διαπίστωσαν πως η ταχύτητα ανάγνωσης επιβραδύνεται κατά 11%.
Ο Davis εμφανίζεται αρκετά ενοχλημένος απ' το e-mail, κυρίως λόγω της αναφοράς για το Κέιμπριτζ. Δήλωσε πως «Το ηθικό δίδαγμα απ' αυτή την ιστορία - όσον αφορά το Cmabrdige τουλάχιστον - είναι πως αν γραφεί κάτι μη-αληθινό είναι εξαιρετικά δύσκολο να καταπολεμηθεί». Πάντως, αναγνωρίζει ότι αυτό το απλό e-mail προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον στον τομέα έρευνας που αφορά επιστημονικές μελέτες σχετικά με τη διάταξη των γραμμάτων σε μια λέξη και την επεξεργασία τους απ' τον ανθρώπινο εγκέφαλο - θέμα κοντινό στα επιστημονικά του ενδιαφέροντα.
Παραθέτει αρκετά στοιχεία και έρευνες, τα οποία υποδεικνύουν πως δεν μπορούμε να είμαστε ακόμη βέβαιοι για την ακριβή λειτουργία του εγκεφάλου σχετικά με την επεξεργασία ενός κειμένου. Είναι αλήθεια πως ο εγκέφαλος φαίνεται συνήθως να αναγνωρίζει τις λέξεις συνολικά και δεν επεξεργάζεται κάθε γράμμα χωριστά (εκτός από μια σπάνια περίπτωση που προκύπτει σε κάποιες περιπτώσεις έπειτα από εγκεφαλική βλάβη). Αλλά, επίσης, υπάρχουν στοιχεία και για το αντίθετο σε διάφορες περιπτώσεις.
Τελικά, ο Davis κατάφερε να εντοπίσει την προέλευση της ιδέας αυτού του e-mail. Το κείμενο βασίστηκε σ' ένα γράμμα του Dr. Graham Rawlinson, το οποίο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό New Scientist, το 1999, ως απάντηση σε μια εργασία των Saberi & Perrot σχετικά με το φαινόμενο αντιστροφής μικρών τμημάτων των λέξεων στον προφορικό λόγο - σε ένα ηχογραφημένο μήνυμα - το οποίο δεν επηρέαζε την κατανόηση του κειμένου.
Ο Rawlinson έγραφε: «Αυτό μου θυμίζει το διδακτορικό μου στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ (1976), το οποίο έδειξε ότι η τυχαία διάταξη των γραμμάτων στο μέσο των λέξεων είχε μικρή ή και καμία επίδραση στην ικανότητα δεινών αναγνωστών να κατανοήσουν το κείμενο. Μάλιστα, ένας ταχύς αναγνώστης αντιλήφθηκε μόλις τέσσερα ή πέντε λάθη σε μια σελίδα Α4.»
Και συνεχίζοντας την επιστολή του, χρησιμοποίησε αυτό τον τρόπο γραφής, κρατώντας το πρώτο και το τελευταίο γράμμα κάθε λέξης στη θέση τους και μπερδεύοντας τα υπόλοιπα.
Όπως γράφει χαρακτηριστικά ο ίδιος:
«[...] όταν το παιδί αρχίζει να μαθαίνει να διαβάζει έχει ήδη πολλές ικανότητες όχι μόνο για να συνδιαλλαγεί με το γνωστό κόσμο, αλλά επίσης να επιλέξει και να χρησιμοποιήσει πληροφορίες απ' τον άγνωστο κόσμο.
Αναπτύσσονται ικανότητες αναγνώρισης των λέξεων, οι οποίες όχι μόνο δεν έχουν διδαχθεί, αλλά αντίθετα αναπτύσσονται παρά την πεισματική συγκεκριμένη διδασκαλία σε άλλες μεθόδους.
Μήπως η φράση "hey, teachers, leave us kids alone" ταιριάζει εδώ;
[...] Έκανα μόνο το διδακτορικό μου, σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, κι έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα. [...] Προσπάθησα να δημοσιεύσω τα κύρια συμπεράσματα, αλλά απορρίφθηκαν από κριτικούς που είχαν πιθανόν δικές τους θεωρίες να υπερασπιστούν;
Η επιστήμη είναι μια ενδιαφέρουσα διαδικασία, είναι αρκετά εύκολο να κάνεις λάθος, αρκετά εύκολο να οδηγηθείς σε λάθος κατεύθυνση και μερικές φορές αρκετά εύκολο να εξαπατήσεις. Τελικά, ελπίζω, ότι όλοι γινόμαστε σοφότεροι.
Εύχομαι σε όλους όσους ενδιαφέρονται για μπερδεμένες λέξεις, μια ευτυχισμένη ζωή!
Dr Graham Rawlinson»
Πάντως, όπως και να 'χει το θέμα, είτε ο Rawlinson είχε δίκιο είτε όχι, ο συντάκτης του e-mail έκανε ένα λάθος στην τέταρτη λέξη του κειμένου (αλλά παρά τούτο, δε δημιουργείται πρόβλημα στην ανάγνωση). Η λέξη "research" έχει γραφεί ως "rscheearch", έχει δηλαδή δύο γράμματα επιπλέον (c, h). Όλοι, όμως, διαβάζουν research. Γιατί, άραγε, συμβαίνει αυτό; Μήπως, απλά, μας θυμίζει τη λέξη που γνωρίζουμε και επομένως διαβάζουμε αυτό που ήδη ξέρουμε; Δηλαδή, ανα-γνωρίζουμε το ήδη γνωστό σ' εμάς, σε κάτι που είναι ξένο;
Πιθανόν, ο εγκέφαλός μας να χρησιμοποιεί ένα συνδυασμό αυτών των δύο διαδικασιών, ανάλογα με την περίσταση. Εξάλλου, στη σύγχρονη εκπαίδευση χρησιμοποιούνται διάφορα είδη εκμάθησης της ανάγνωσης, ανάλογα με το μαθητή. Έτσι, ενώ στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν κυρίως η αλφαβητική, φθογγική, γραφοαναγνωστική, φωνομιμική ή φθογγοσχηματική και φωνητική μέθοδος, πλέον χρησιμοποιούνται - κυρίως - η αναλυτικοσυνθετική και ολική ή ιδεοπτική.
Η πρώτη κατηγορία μεθόδων έχει σαν βασικό στοιχείο την αντίληψη πως το παιδί απομονώνει οπτικά το κάθε γράμμα, το συνθέτει και στη συνέχεια διαβάζει ή αντιλαμβάνεται τη λέξη. Η δεύτερη κατηγορία χρησιμοποιεί την αντίθετη διαδικασία, δίνοντας αρχικά τη συνολική λέξη, απ' την οποία στη συνέχεια ο μαθητής χωρίζει τις συλλαβές και τελικά τα γράμματα. Η εκπαιδευτική εμπειρία έχει δείξει πως ο κάθε μαθητής αναπτύσσει διαφορετικά την ικανότητα ανάγνωσης και δεν υπάρχει μία μόνο μέθοδος που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ικανοποιητικά στο σύνολο των περιπτώσεων.
http://outer.gr/
